Năm 2025 đánh dấu một bước chuyển mình quan trọng trong chính sách thuế đối với hộ kinh doanh và hộ gia đình tại Việt Nam. Ngày 27/5/2025, Bộ Tài chính ban hành Thông tư 48/2025/TT-BTC hướng dẫn thực hiện nghĩa vụ thuế áp dụng cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2025. Thông tư này thay thế Thông tư 40/2021/TT-BTC, với nhiều điểm điều chỉnh đáng chú ý nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả thu thuế và hỗ trợ hộ kinh doanh phát triển minh bạch, bền vững hơn.
Hiểu rõ khái niệm và phân loại hộ kinh doanh
Một trong những thay đổi cơ bản trong Thông tư 48 là làm rõ và mở rộng khái niệm “hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh”. Theo đó, ngoài những người đăng ký hộ kinh doanh theo Luật Doanh nghiệp, Thông tư còn áp dụng với các cá nhân có hoạt động sản xuất, kinh doanh thường xuyên hoặc không thường xuyên, bao gồm cả những người kinh doanh online hoặc hoạt động trên nền tảng số.
Đây là điểm mở rộng nhằm bao quát toàn bộ các hình thức kinh doanh thực tế hiện nay, kể cả các hoạt động thương mại điện tử – vốn tăng trưởng mạnh trong thời gian qua nhưng khó kiểm soát về thuế.
Đơn giản hóa phương pháp tính thuế
Thông tư 48 tiếp tục giữ 2 phương pháp tính thuế chính là:
- Theo kê khai (dành cho hộ kinh doanh quy mô lớn, có sổ sách kế toán)
- Theo phương pháp khoán (áp dụng với hộ kinh doanh nhỏ, ổn định, không có sổ sách kế toán)
Tuy nhiên, điểm mới là việc xác định doanh thu khoán sẽ linh hoạt và sát với thực tế hơn. Cơ quan thuế sẽ sử dụng dữ liệu thực tế từ nhiều nguồn: phản ánh từ người dân, dữ liệu hóa đơn điện tử, tài khoản ngân hàng, báo cáo từ bên thứ ba… để rà soát doanh thu và điều chỉnh mức khoán một cách hợp lý. Điều này nhằm hạn chế tình trạng “khoán thấp – thu thực cao”, đảm bảo công bằng giữa các đối tượng kinh doanh.
Quy định mới về mức doanh thu phải nộp thuế
Ngưỡng doanh thu chịu thuế vẫn giữ nguyên là 100 triệu đồng/năm. Tuy nhiên, điểm mới là việc xác định doanh thu tính thuế sẽ bao gồm cả doanh thu từ các hoạt động phát sinh ngoài tỉnh/thành phố nơi đăng ký kinh doanh. Nghĩa là nếu một hộ kinh doanh tại TP.HCM nhưng có đơn hàng hoặc cung ứng dịch vụ tại Hà Nội, thì phần doanh thu này cũng được tính để xác định ngưỡng chịu thuế.
Ngoài ra, cá nhân có thu nhập từ nhiều nguồn khác nhau (ví dụ bán hàng online, cho thuê nhà, cung cấp dịch vụ…) cũng sẽ được cộng gộp toàn bộ để xác định ngưỡng chịu thuế. Đây là thay đổi quan trọng để đảm bảo việc quản lý thuế đầy đủ và tránh tình trạng “chia nhỏ hoạt động” nhằm lách thuế.
Hộ kinh doanh được tự in, phát hành hóa đơn điện tử
Một thay đổi mang tính khuyến khích là từ 1/7/2025, các hộ kinh doanh theo phương pháp khoán được phép phát hành hóa đơn điện tử theo từng lần phát sinh, không cần đăng ký kê khai định kỳ như doanh nghiệp. Đây là bước đi nhằm tạo điều kiện cho các hộ kinh doanh có thể tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng chuyên nghiệp, có đủ hóa đơn chứng từ để làm việc với các doanh nghiệp khác.
Thông tư cũng quy định rõ quy trình đăng ký, sử dụng và xử lý hóa đơn điện tử cho các hộ/cá nhân không thường xuyên – nhằm đơn giản hóa thủ tục, giảm rào cản tiếp cận công nghệ cho nhóm đối tượng này.
Sát sao hơn trong việc quản lý hộ kinh doanh nhiều địa điểm
Trước đây, có nhiều trường hợp một cá nhân đăng ký hộ kinh doanh tại một địa phương nhưng lại có nhiều điểm bán hàng rải rác khắp nơi, gây khó khăn trong công tác quản lý thuế. Nay, Thông tư 48 quy định rõ: toàn bộ hoạt động kinh doanh tại các địa điểm khác nhau của cùng một cá nhân phải được kê khai và nộp thuế tại nơi đã đăng ký chính.
Cơ quan thuế có thể phối hợp liên tỉnh để kiểm tra, đối chiếu và điều chỉnh mức thuế phù hợp, tránh tình trạng gian lận hoặc thất thu thuế từ các điểm kinh doanh “ẩn danh”.
Tăng cường phối hợp liên ngành và ứng dụng công nghệ
Thông tư 48 cũng đặt ra yêu cầu tăng cường chia sẻ dữ liệu giữa ngành thuế và các ngành khác như ngân hàng, viễn thông, thương mại điện tử, hải quan… để theo dõi dòng tiền, xác định doanh thu và ngăn chặn hành vi trốn thuế.
Đồng thời, việc ứng dụng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn sẽ được đẩy mạnh hơn trong việc xác định hộ kinh doanh thực tế, định mức doanh thu khoán và phân loại đối tượng chịu thuế.
Tạo thuận lợi cho hộ kinh doanh cá thể phát triển lên doanh nghiệp
Một trong những mục tiêu quan trọng của chính sách mới là tạo cơ chế khuyến khích hộ kinh doanh nâng cấp lên mô hình doanh nghiệp. Thông tư 48 không chỉ đơn thuần siết quản lý thuế, mà còn hướng đến việc hỗ trợ các cá nhân kinh doanh có quy mô, có định hướng phát triển dài hạn được tiếp cận môi trường doanh nghiệp chính thức, từ đó dễ dàng tiếp cận vốn, thị trường và mở rộng hoạt động hợp pháp, minh bạch hơn.
Thông tư 48/2025/TT-BTC là một bước điều chỉnh mang tính toàn diện đối với công tác quản lý thuế với hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh tại Việt Nam. Không chỉ hướng đến việc tăng thu ngân sách, chính sách mới còn thể hiện tinh thần đổi mới, linh hoạt và công bằng – tạo động lực để các hộ kinh doanh hoạt động minh bạch, hiệu quả và bền vững hơn trong bối cảnh nền kinh tế số đang phát triển mạnh mẽ.
Đối với các hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh, việc nắm bắt và tuân thủ các quy định mới sẽ là bước đi cần thiết để hòa nhịp cùng xu hướng minh bạch hóa và chuyển đổi số trong quản lý thuế giai đoạn mới.